Kopulacja u jaszczurek

Dymorfizm płciowy jest słabo zaznaczony, choć u jednakowej długości osobników samce mają większe głowy i są jaskrawiej ubarwione. U dorosłych samców najpewniejszym sposobem rozróżniania płci jest wynicowanie hemipenisów.
Kopulacja przebiega w typowy dla jaszczurek sposób. Samiec chwyta pyskiem samicę bądź za jedną z przednich kończyn lub też za skórę na karku. W mojej hodowli do zbliżeń dochodziło zawsze na podłożu, przy czym zwierzęta nie zdradzały jakiejkolwiek płochliwości przed obserwującym i robiącym im zdjęcia hodowcą.
Mabuja wielopręga jest gatunkiem jajożyworodnym. Młode opuszczają otoczki jajowe jeszcze w końcowym odcinku dróg rodnych, bądź zaraz po wydostaniu się jaja na zewnątrz. O zbliżającym się porodzie świadczy coraz większe powiększenie powłok brzusznych samicy. Jednorazowo rodzi ona 2-7 młodych, zwykle dwukrotnie w ciągu roku.

Samica w zaawansowanej ciąży

Młode należy oddzielić do osobnego terrarium i zapewnić im dobre warunki środowiskowe. Nie należy wstawiać baseniku, lecz wodę podawać jedynie w spodku lub przykrywce od słoika, co zapobiegnie ewentualnym utonięciom. Najchętniej jedzą małe świerszcze. Nie są zbyt płochliwe, a raczej ciekawskie. Wskazane jest częste spryskiwanie terrarium odstaną, letnią wodą.

Więcej o mabui wielopręgiej pisałem we wcześniejszych postach: http://www.multihobby.net/?p=68 i tu: http://www.multihobby.net/?p=207

Jednorazowo rodzi się 2-7 młodych

Dobre warunki środowiskowe to podstawa udanego odchowu

Po urodzeniu młode mierzą po ok. 8 cm

Mabuja wielopręga to scynk o smukłym, wrzecionowatym kształcie ciała, rozpoczynającym się dość szpiczastym pyskiem i zakończonym długim ogonem (u nasady dość grubym, ale dalej silnie zwężającym się ku końcowi). Charakteryzuje go ponadto przepięknie lśniącą, gładką skórą (wręcz śliską, stąd dawniej scynki nazywano ślizgami), której wytwory – płytki przypominające rybie łuski dachówkowato na siebie zachodzą oraz relatywnie małymi kończynami. W obrębie głowy znajdują się ruchome powieki oraz bardzo dobrze widoczne otwory słuchowe. Podobnie jak u wszystkich scynków brak jest otworów udowych. Ubarwienie ciała tworzy rozległa paleta brązów – od oliwkowego do ciemnobrązowego. Dodatkowo występują liczne, czarne (po bokach także jasne) cętki/plamki/kropki, zwykle układające się w cienkie rzędy czy pasy. Bywają osobniki, u których owe „pręgowanie” jest dobrze widoczne lub ledwie zauważalne. Dodatkowo spotyka się egzemplarze z podgardlem zabarwionym na żółto-złoto, jak również, choć znacznie rzadziej, z pomarańczowo-czerwonymi bokami. Najlepiej utrzymywać parę tych scynków lub samca i 2-3 samice. Dorosłe samce wykazują bowiem zachowania terytorialne. Dla parki dorosłych jaszczurek wystarczy terrarium o wymiarach: 70x40x40 cm, z dobrą wentylacją. Terrarium urządzamy w typie leśnym z wykorzystaniem konarów, gałęzi, płatów kory, korka (tylna ściana), kilku kamieni, sztucznych i żywych (np. scindapsus, fikus) roślin oraz korzeni. Z innym elementów dekoracyjnych można wykorzystać gliniane doniczki, pnie z wydrążonym środkiem, łupiny orzecha kokosowego, bambusy itp. Jako podłoża używamy włókna kokosowego zmieszanego z czystym, drobnym piaskiem. Wskazane jest umieszczenie niewielkiego, płytkiego baseniku oraz zraszanie całego terrarium wodą o temperaturze pokojowej 3-4 razy w tygodniu. Instalujemy źródło ciepła, np. żarówkę o takiej mocy, aby w dzień temperatura powietrza bezpośrednio pod nią (na stabilnej platformie, gdzie scynki bardzo chętnie przebywają) wynosiła 30-35°C (w nocy może spaść do 18-19°C).

Mabuje nie są wybredne i zjadają głównie owady. Najchętniej polują na świerszcze, karaczany, ćmy, pajęczaki, motyle – szkodniki (np. bielinek kapustnik), nagie ślimaki. W okresie letnim doskonale odchowują się na planktonie łąkowym. Od czasu do czasu dorosłe sztuki nie gardzą również noworodkami mysimi oraz mącznikami. Swoje jaszczurki próbowałem przyzwyczaić do pobierania czerwonych robaków kompostowych, ale bezskutecznie. Zwierzęta nawet głodne, co najwyżej brały je do pyska, ale nie połykały. Scynkom można również podawać kawałki słodkich i miękkich owoców (brzoskwinie, banany, kiwi itp.), które są najlepszym nośnikiem dla sypkiej mieszanki mineralno-witaminowej (w przeciwnym razie należy posypywać nią zwierzęta karmowe). Nie wszystkie jednak osobniki chętnie jedzą pokarm pochodzenia roślinnego. Początkowo po wpuszczeniu do nowo urządzonego terrarium gady są bardzo płochliwe. Z czasem oswajają się z widokiem człowieka i nie uciekają (np. podczas robienia im zdjęć), jednak nie dają się dotknąć. Można wszakże przyzwyczaić je do brania pokarmu z pęsety.

Nie ma potrzeby stosowania mat grzewczych chyba, że w pomieszczeniu temperatura powietrza spada w nocy poniżej 15°C. Polecam natomiast zainstalowanie dodatkowego oświetlenia w postaci świetlówki z emisją 5% UVB. W Azji Południowo-wschodniej mabuje wielopręgie zarażone są niekiedy zarodźcem – Plasmodium saurocaudatum. Jest to pierwotniak, który u swego żywiciela wnika do czerwonych krwinek i wywołuje malarię. W sytuacji skrajnego zagrożenia życia scynki mają zdolnośc do odrzucania ogona (autotomia), stąd przy chwytaniu ich trzeba zachować daleko idącą ostrożność Ogólnie o mabujach wielopręgich pisałem tu: http://www.multihobby.net/?p=68

Ubarwienie ciała tworzy rozległa paleta brązów

Najlepsze jest terrarium w typie leśnym

Para scynków – samiec z prawej

Szczegóły głowy

Dorosły, piękny samiec

Ciężarna samica

Wszelkie kryjówki są w terrarium nieodzowne

Mabuje zjadaja głównie owady i ich larwy

Czerwone robaki są przez gady ignorowane

Felsuma madagaskarska (Phelsuma madagascariensis). Składanie jaj. Do składania jaj w terrarium dochodzi sukcesywnie, co 4-8 tygodni, a gody praktycznie trwają przez cały rok, z mniejszą lub większą intensywnością. Początkowo miękkie i kleiste jaja dopiero po pewnym czasie twardnieją. Data: 15.04.2013 Gady te nadają się do rozrodu po osiągnięciu roku życia. Wówczas można zauważyć krótkotrwałe, ale niekiedy dość gwałtowne zaloty samca, który potrząsa na boki głową, wysuwa język i wydaje charakterystyczne dźwięki (ja ich jednak nigdy nie słyszałem). Kopulacja trwa zaledwie kilka sekund – samiec wykorzystuje jeden ze swych dwóch hemipenisów. Mniej więcej po miesiącu od kopulacji samica składa jednorazowo tylko 1-2 jaja, co trwa nawet ponad dwie doby. Co ciekawe, jaja mają miękką i kleistą otoczkę, która tężeje po 30-40 min. Samica w pozycji pionowej, często podpierając się ogonem, przytrzymuje i obraca jaja w kończynach miednicznych (pomaga też sobie nasadą ogona), co udało mi się uchwycić na zdjęciach. Po stwardnieniu skorupki jaja składane są w różnych miejscach, ale u mnie zawsze deponowane były na podłożu, przy bocznej ściance, tuż za ozdobnym, postawionym na sztorc płaskim kamieniem. Jaja rozbite, np. na szybie lub wręcz zjedzone przez gada są zwykle nie zapłodnione (samica potrafi to rozpoznać). Jaja można inkubować w specjalnym inkubatorze (temp. 23-30°C i wilgotność 75-90%) lub pozostawić w terrarium z dorosłą parą, gdyż gady te nie zjadają własnych, zapłodnionych jaj, ani młodych. W pierwszym przypadku inkubacja trwa około dwóch miesięcy, a w drugim przedłuża się nawet do czterech. Po wylęgu młode mierzą około 5 cm. Po kilku dniach (gdy zresorbują resztki woreczków żółtkowych) zaczynają żerować.

Jaja przytrzymywane przez samicę kończynami miednicznymi

Samica tuż po złożeniu jaj

Jaja są niekiedy sklejone

Felsuma madagaskarska (Phelsuma madagascariensis). Chów. Ta dzienna, nadrzewna, częściowo synantropijna i terytorialna jaszczurka, zwana również dniówką madagaskarską należy do rodziny gekonowatych (Geckonidae) i w naturze zamieszkuje Madagaskar (występuje tam kilka jej podgatunków). Ma zdolność autotonii i może dorastać (wraz z ogonem) do nawet 30 cm. Najlepiej gady te utrzymywać parami lub, co najwyżej trójkami (samiec x 2 samice), gdyż samce walczą zaciekle o terytorium i nie znoszą obecności rywali. Dymorfizm płciowy jest dość słabo zaznaczony. Samiec charakteryzuje się większymi, bardziej wyraźnymi rządami porów udowych oraz intensywniejszym zwykle ubarwieniem. Końce palców mają przylgi – tzw. lamele (setki tysięcy włosków dzielących się na mniejsze wypustki), dzięki którym jaszczurka może przywierać do gładkich powierzchni, np. szyby. Gady te rzadko piją wodę z naczynia (niewielki basenik jest jednak wskazany) i najczęściej zlizują ją ze ścian terrarium, liści itp. Stąd częste spryskiwanie terrarium letnią wodą jest konieczne (zwykle 1-2 razy dziennie). Terrarium powinno być przede wszystkim wysokie (wertykalne), z podłożem zatrzymującym wilgoć (torf, włókno kokosowe), z wieloma gałęziami, konarami, bambusami, lianami itp. Wskazana obecność roślin – sztucznych lub żywych (np. Scindapsus sp., trzykrotka, paproć itp.). Wymagana wilgotność to około 70% przy sprawnej wentylacji (aby nie dochodziło do rozwoju pleśni). Jasne oświetlenie zapewnia odpowiedniej mocy jarzeniówka oraz żarówka grzewcza dla gadów dziennych (wymagana temperatura to 26-28°Cw dzień, 16-18°Cw nocy i punktowo do32°C), która powinna świecić przez około 14 godzin dziennie. Dostęp słońca przez około 3 godziny dziennie wpływa znakomicie na zdrowie gadów i ich wybarwienie. Dieta felsum musi być urozmaicona, co zapewnia im zdrowie i chęć do rozrodu. Jako wszystkożercy gady te jedzą rozmaite owady i ich larwy, jak również karmę roślinną w postaci musów, papek, przecierów, dżemów i soków z owoców (dla dzieci) z dodatkiem odrobiny miodu itp. Duże znaczenie ma suplementacja karmy witaminami i związkami mineralnymi, np. posypywanie owadów preparatem wapniowym. Felsuma madagaskarska efektownie skacze lub przywiera do przedniej szyby. Niektóre osobniki dobrze się oswajają. Gad podlega obowiązkowi rejestracji.

Szczegóły głowy felsumy

Samica gotująca się do skoku

Końce palców mają przylgi – tzw. lamele

Para w terrarium – samiec po prawej

Para gadów – samica po prawej

Samiec – widoczne rzędy porów udowych

Wiele osobników jest ufnych wobec opiekuna

Wspinanie się to ulubione zajęcie felsum

Mabuja wielopręga (Mabuya multifasciata), zwana także scynkiem paskowanym lub wielopręgim. Jaszczurki te hodowałem przez ponad 2 lata. Regularnie się u mnie rozmnażały. Młode musza miec zapewniony drobny, żywy pokarm. W przeciwnym razie szybko padają. Mabuja dorasta do około 30 cm długości z czego na ogon przypada ponad połowa. Jej ojczyzną jest rozległy obszar od Indii i południowych Chin poprzez Azję Południowo – Wschodnią, po wyspy Indonezji i Filipin. Ta zwinna jaszczurka wykazuje aktywność dzienną, w razie potrzeby szybko biega i nie zakopuje się w podłożu. Jest gatunkiem jajożyworodnym. Młode opuszczają otoczki jajowe jeszcze w końcowym odcinku dróg rodnych, bądź zaraz po wydostaniu się jaja na zewnątrz. O zbliżającym się porodzie świadczy coraz większe powiększenie powłok brzusznych samicy. Rodzi ona od 2-7 młodych, zwykle dwukrotnie w ciągu roku.

Para mabuj wielopręgich – samiec u dołu

Młody wkrótce po urodzeniu