U fitofilnych tęczanek i promieniczek tarło jest rozciągnięte w czasie

Tarło u promieniczek i tęczanek znacznie przeciąga się w czasie i może trwać nawet kilka tygodni. Samica składa bowiem ikrę codziennie, ale małymi porcjami po kilka, kilkanaście lub nawet (tęczanki) po kilkadziesiąt sztuk. Te fitofilne ryby trą się wśród miękkolistnych roślin lub zwisających korzeni egzemplarzy pływających (np. pistii rozetkowych), zwykle w pierwszych promieniach porannego słońca. Ikra jest lepka i przykleja się do substratu. Omawiane ryby można rozmnażać zarówno parami, jak i grupowo. Ten ostatni sposób jest znacznie lepszy i wydajniejszy.

W akwarium jednogatunkowym wielokrotnie dochodzi do spontanicznego tarła. Przy odpowiednim żywieniu, niskiej obsadzie zbiornika oraz dostatecznej ilości miękkolistnej roślinności, zwłaszcza pływającej można wychowywać narybek w towarzystwie osobników dorosłych [podobnie jak u aterynki (bedocji) madagaskarskiej (Bedotia geayi) – czytaj o nich tu: http://www.multihobby.net/?p=219]. Oczywiście tym sposobem nie uzyska się zbyt dużej jego liczby, głównie z uwagi na utrudnione karmienie oraz kanibalizm ze strony osobników dorosłych, który jednak jest ograniczony i mało nasilony.

Tarlaki przy kępie mchu – doskonałym substracie dla jaj

O wiele bardziej wydajniejszym sposobem jest przygotowanie zbiornika tarliskowego. Jego pojemność zależy od gatunku tęczanek, a w przypadku promieniczki wystarcza 20 l dla samca i dwóch samic. Woda powinna być odstana, o odczynie obojętnym lub lekko zasadowym (pH 7-8), doskonale natleniona, średnio twarda do twardej (9–18°n), o temperaturze 27-28ºC (lecz tarło równie dobrze ma miejsce i przy 24-25°C). Tarło można łatwo sprowokować dolewając znaczą partię (40-50%) świeżej, o 1-2ºC chłodniejszej i dobrze natlenionej wody. Sprzyja mu również naturalne oświetlenie zbiornika porannymi promieniami słonecznymi. Niekiedy jednak mija 1-2 dni zanim ryby przystąpią do tarła.

Samiec promieniczki imponuje samicy napinając płetwy

Najczęściej praktykowane jest przenoszenie co 2-3 dni złożonej ikry wraz z substratem (najlepiej użyć do tego celu pomponów z wełny lub przędzy syntetycznej, roślin pływających o rozbudowanym systemie korzeniowym lub kęp mchu jawajskiego, kabomby, bądź wywłócznika) do oddzielnego lęgnika o pojemności kilkudziesięciu litrów, wypełnionego wodą o identycznych parametrach fizyko-chemicznych. Na jego miejsce dajemy oczywiście świeży substrat. W czasie inkubacji ikry wskazane jest delikatne napowietrzanie wody oraz chronienie jej przed zbyt silnym światłem (całkowicie rezygnujemy z oświetlenia sztucznego).

Samica tęczanki trójpręgiej na tarlisku

Tarlaki (parę lub grupę – 2 samice i 3 samce; u promieniczek samców powinno być więcej niż dwa, ale mniej niż samic, np. 3×5-6) możemy też pozostawić w zbiorniku tarliskowym na 7-14 dni w zupełnym spokoju. Podczas zalotów samiec napina płetwy i „błyska kolorami” (w tym czasie barwy mleczaków stają się bardziej intensywne i błyszczące). Jeżeli samce są tylko dwa to gro czasu schodzi im na niegroźne bójki o miejsca do składania ikry, stąd lepiej zestawiać zawsze więcej niż dwa, bo wtedy ewentualna agresja ulega rozproszeniu. Po wspomnianym czasie tarlaki odławiamy.

W zależności od gatunku i temperatury wody larwy lęgną się po około 7-12 dniach (u promieniczek po 8-11 dniach). Wylęg jest bardzo drobny. Po zresorbowaniu woreczka żółtkowego narybek grupuje się blisko powierzchni i w przeciwieństwie do ryb dorosłych jest wrażliwy na zbyt silny jej ruch, który nadmiernie go męczy i doprowadza do śnięć. Jako pierwszy pokarm należy podawać najdrobniejszy „pył” w postaci wrotek oraz wyhodowanych na pożywkach organicznych pierwotniaków, które co kilka godzin, zakraplamy równomiernie po powierzchni. Bardzo ostrożnie można również podawać żółtko ugotowanego na twardo jaja kurzego. Po kilku dniach można zacząć skarmiać najdrobniejszymi larwami solowca. Po 10 dniach młode jedzą już najdrobniejsze rozwielitki oraz węgorki „mikro”. Odpowiednie pokarmy suche przeznaczone dla narybku są równie dobre.

Para promieniczek w przerwie pomiędzy kolejnymi aktami płciowymi

W akwarium-odchowalni dobrze jest umieścić kilka dużych ślimaków, które będą wyjadały niedojedzone resztki pokarmu. W celu uzupełnienia diety o pokarm roślinny można podawać suche pokarmy roślinne na bazie spiruliny (muszą utrzymywać się na powierzchni wody dostatecznie długo, gdyż narybek nie pobiera pokarmu z dna), dolewać tzw. zakwitłą wodę (intensywnie zielony kolor) lub wkładać porośnięte glonami rośliny (np. moczarki, kabomby itp). Początkowo młode rosną powoli, a po osiągnięciu 1-1,5 cm długości ich rozwój ulega wyraźnemu przyśpieszeniu.

Prądolubne tęczanki preferują twardszą wodę, o lekko zasadowym odczynie, zawsze jednak bardzo dobrze natlenioną

W pomyślnym odchowie przychówka oprócz odpowiedniego żywienia ważne jest także okresowe (najdalej co drugi dzień) podmienianie części (do 30 %) wody na świeżą oraz dobre jej natlenienie. Świeżą wodę (o takich samych parametrach fizyko-chemicznych) należy dolewać małymi porcjami i bardzo ostrożnie (najlepiej upuszczać ją w pobliżu dna). Zalegające na dnie resztki pokarmu i nieczystości, woda zanieczyszczona substancjami organicznymi, stara, słabo natleniona, o niestabilnym odczynie i składzie chemicznym w krótkim czasie doprowadzają do dużych strat w pogłowiu narybku.

 O chowie promieniczek pisałem tu: http://www.multihobby.net/?p=1614