Para ryb – samica u dołu

Ta jajożyworodna, spokojna, towarzyska, ruchliwa, bardzo aktywna płciowo, odporna i mało wymagająca ryba należy do rodziny piękniczkowatych (Poeciliidae). W naturze zamieszkuje wody Kuby. Osiąga długość od 5 (samiec) do 9 cm (samica). Jej cechą charakterystyczną są połyskujące, tęczowe cętki na oliwkowo-cielistym, szklisto lśniącym ciele (przez skórę widać układ mięśni oraz pęcherz pławny).

Jak wiele gatunków jajożyworodnych także i żyrardynka charakteryzuje się szybką przemianą materii. Zadowala się średnim akwarium (dla samca i 3 samic wystarcza 60-80 l), dobrze oświetlonym (porost zielonych glonów) i zarośniętym roślinnością, ale z wolną przestrzenią do pływania. Woda średnio twarda do twardej (12-20°n), o temperaturze 22-26°C i pH 7-8, bardzo dobrze filtrowana (dużo produktów przemiany materii!) i regularnie podmieniana (20-25%/tydzień), ewentualnie lekko słona (płaska łyżka stołowa soli kuchennej niejodowanej lub morskiej/15-20 l wody). W diecie nie może zabraknąć karmy roślinnej (spirulina, parzone i siekane młode liście warzyw zielonych, suszone glony itp.).

Samiec – charakterystyczne długie, czarne gonopodium

Samiec znacznie mniejszy i szczuplejszy z bardzo długim gonopodium (zajmuje połowę długości jego ciała), ciemnym pierwszym promieniem płetwy grzbietowej oraz czarną smugą biegnącą od krańca dolnej połowy pyska, poprzez partie brzuszne po koniec gonopodium. Samica jest większa i ma uwypukloną partię brzuszną. W zależności od temperatury wody ciąża trwa 5-7 tygodni, po czym samica rodzi kilkanaście do kilkudziesięciu młodych, rzadko powyżej 50.

U gatunku tego ma miejsce umiarkowany kanibalizm. Kotną samicę należy ostrożnie przełożyć (na co najmniej 7 dni przed porodem) do kotnika o pojemności około 20-30 l, gęsto obsadzonego roślinnością zarówno podwodną, jak i pływającą. Samicę można umieścić w nim luzem lub w specjalnym kojcu porodowym. Po porodzie rybę natychmiast odławiamy. Młode jedzą każdy rodzaj pokarmu. W niewoli wyhodowano odmianę o barwie żółtej z seledynowym połyskiem.

Samiec po prawej, w trakcie zalotów

Żyrardynki to rybki łatwe w utrzymaniu, a po przyzwyczajeniu świetnie czują się w całkowicie nieogrzewanym akwarium. Żyją wówczas dłużej, a w ciepłej porze roku dobrze się rozmnażają. Kiedyś przez jeden sezon utrzymywałem je w nieogrzewanym zbiorniku w domku na działce, gdzie przebywały od połowy kwietnia do października. Ich ulubionym zajęciem było zeskubywanie glonów z tylnej ściany akwarium, która wystawiona była na częściowe działanie promieni słonecznych. Przeżycie młodym zapewniał gąszcz rogatka swobodnie unoszącego się po powierzchni wody.