Ssak ten należy do rzędu gryzoni (Rodentia) i rodziny myszowatych (Muridae). Jego nazwa w jęz. angielskim brzmi: Laboratory Rat. Nie występuje w naturze, lecz jest wytworem krzyżowania różnych szczepów udomowionej formy szczura wędrownego (Rattus norvegicus), zwanego też norweskim. Być może swój udział miał tu także szczur śniady (Rattus rattus), a zwłaszcza jego forma albinotyczna. W niewoli dożywają do około 2,5 roku.
Dorasta do 30 cm, przy czym z ogonem do 53 cm i osiąga masę ciała do 350 g (samice) oraz do 500 g (samce). Ciało jest wydłużone, a ogon długi, gładki, u nasady dość gruby, pokryty z rzadka krótkimi włosami. Ssaki te są wysoce socjalne i stadne. Nie powinno się utrzymywać ich pojedynczo, chyba że właściciel zapewni atrakcyjne wyposażenie pomieszczenia i poświęci zwierzęciu codziennie dużo uwagi. Najlepszy jest chów w haremie lub co najmniej po dwa osobniki, w tym tej samej płci.
Szczury są bardzo inteligentne i pomysłowe, ruchliwe i chętne do zabaw. W ich grupie panuje ścisła hierarchia. Samce często znaczą teren moczem. Potrafią ze sobą współpracować i porozumiewać się za pomocą wielu różnych dźwięków (np. pisków, ultradźwięków) oraz określonych zachowań. Mają dobrze rozwinięte zmysły węchu, smaku, dotyku i słuchu, ale słaby wzrok – zwłaszcza albinosy źle widzą i słyszą).
Dobrze pływają, kopią, skaczą, wspinają się i biegają. Mają bardzo sprawne kończyny piersiowe. Łatwo się oswajają i szybko uczą (np. reagowania na słowa). Rzadko bywają agresywne, ale przestraszone mogą drapać lub kąsać. Z zapałem zgryzają najróżniejsze materiały. Nadmiar pokarmu mogą zakopywać w ściółce. Są wrażliwe na udar cieplny – źle znoszą temperatury powyżej 30°C. Wykazują skłonność do otyłości. Występuje u nich zjawisko koprofagii.
Znanych jest bardzo wiele odmian różniących się barwą włosa (wyróżniamy tu odmiany ubarwione jednolicie, jednolicie, ale o dwukolorowym włosie, wielobarwne z wzorem, ze znaczeniami, z włosem posrebrzanym Występują też odmiany o różnym rodzaju włosa, w tym także pozbawione owłosienia. Należą tu szczury standard – o gładkim i krótkim włosie, długowłose, z włosem skręconym, z miejscami bezwłosymi, z dłuższym włosem falowanym albo cienkim, miękkim, połyskującym i gładkim.
Spotykamy też szczury o ciele pokrytym delikatnym meszkiem (fuzz), bądź bezwłose (sphinx). Istnieją również odmiany bezogonowe (tailless). Różny może być także kolor oczu (np. czerwone, ruby – rubinowe, dark ruby, czarne, odd-eye – różnobarwne) oraz kształt uszu (np. dumbo – z dużymi, okrągłymi uszami, nisko osadzonymi na głowie).
Najlepsza do chowu jest mocna, metalowa klatka (również wielopoziomowej) o rozstawie prętów do 1,5 cm, terrarium lub akwarium szczelnie przykryte drobną siatką. Pomieszczenie dla dwóch osobników powinno mieć wymiary co najmniej 70×40×55 cm. Należy wyposażyć je w kołowrotek (średnicy minimum 25 cm), kryjówki (domek o wymiarach 15×15×12 cm, wyszczerbiona doniczka itp.), a ponadto w legowisko, drabinki, liany, konary, półki, rurki, hamak oraz zabawki, np. piłeczki, tory przeszkód, labirynty itp.
Szczury są wszystkożerne. Oprócz gotowych mieszanek wieloskładnikowych lub granulatów, kasz, suchego chleba, gotowanego makaronu albo ryżu, warzyw, zielonek, owoców, siana i suszy, podajemy także niewielką ilość pokarmów pochodzenia zwierzęcego: chudy twaróg, ugotowane na twardo jajko kurze, jogurt naturalny, mleko w proszku (np. do posypywania kawałków owoców), larwy i postacie dorosłe owadów karmowych, odrobina suchej lub mokrej karmy dla psów i kotów, gotowane mięso drobiowe, gotowana ryba itp.
Szczura można wypuszczać z pomieszczenia, aby pobiegał po mieszkaniu pod nadzorem opiekuna. Wszelkie kable, otwory i zakamarki powinny być wcześniej starannie zabezpieczone. Można też ewentualnie wyprowadzać szczura na spacery, do czego potrzebne są specjalne szelki oraz smycz.
Dzikie szczury są ssakami kosmopolitycznymi, bardzo ekspansywnymi, o niezwykłych zdolnościach adaptacyjnych. Jest to gatunek synantropijny, powodujący ogromne szkody w gospodarce człowieka. Szacuje się, że szczury pochłaniają rocznie około 20% żywności wyprodukowanej przez ludzi, w tym prawie 50 mln ton samego ryżu. Obliczono, że 25 szczurów zjada tyle co jeden człowiek.
W warunkach naturalnych Polski szczur śniady został w bardzo dużym stopniu wyparty przez szczura wędrownego. Tego pierwszego spotyka się częściej w zachodnich rejonach kraju – od niektórych portów bałtyckich po dorzecze Odry.