Ważki (Odonata). Cz. II. Zarówno postacie dorosłe (imago), jak i larwy prowadzą drapieżny tryb życia. Ich aparaty gębowe są typu gryzącego. Swoje ofiary (wszelkie owady oraz pajęczaki) osobniki dorosłe chwytają głównie bezpośrednio w locie. Tam też je najczęściej pożerają przytrzymując kończynami, rzadziej przysiadając gdzieś ze zdobyczą, np. na roślinach. Wyrośnięte larwy z kolei są bardzo niebezpieczne dla małych rybek i larw płazów. Do ich chwytania służy im tzw. maska, wyposażona w dwa ostre, harpunowate haczyki. U wielu gatunków samce bardzo wyraźnie różnią się barwą od samic. W okresie godowych samce mogą ustalać rewiry, których zaciekle bronią przed rywalami. Walczą też o samice i aktywnie ich poszukują. W czasie kopulacji (może odbywać się w locie, na ziemi, roślinach i trwać od kilku sekund do kilkudziesięciu minut) samica swoim wygiętym do dołu odwłokiem łączy się z aparatem płciowym samca, który znajduje się na drugim segmencie odwłoka (owady tworzą wówczas jakby „obieg zamknięty” – tzw. kółeczko lub serduszko). Zaraz po zapłodnieniu samica przystępuje (niekiedy w asyście samca, czyli w tzw. tandemie) do składania jaj za pomocą pokładełka do miękkich tkanek roślin podwodnych, pływających, nadwodnych lub wprost do toni wodnej (niektóre gatunki w tym celu nurkują), w mech, butwiejące drewno, pod korę itp. Liczba jaj waha się od kilkuset do 1500. Po 2-6 tyg. wylęgają się tzw. przedlarwy (zwane podlarwami), które niemal natychmiast linieją i przekształcają się w pierwsze stadium larwalne. Bywa, że u nielicznych gatunków rozwój zarodków zostaje dokończony dopiero po zimie. Wszystkie larwy ważek są mało ruchliwymi drapieżnikami (rzadko które pływają lub wykonują gwałtowne zrywy) i całe życie spędzają w wodzie (nieliczne częściowo zakopują się w mule dennym). W określonych odstępach czasu linieją kilkunastokrotnie. W czasie, gdy oskórek jest miękki i rozciągliwy larwy intensywnie rosną. Czas od wylęgnięcia się z jaja do przeobrażenia w owada doskonałego u poszczególnych gatunków jest różny i waha się od kilku miesięcy do kilku lat. W rozwoju ważek nie występuje stadium poczwarki (przeobrażenie niezupełne). W celu przeobrażenia w imago larwa wychodzi z wody i zazwyczaj przyczepiona do liścia (np. trzciny) w czasie 1-2 godzin ulega ostatecznej metamorfozie. Potem muszą minąć kolejne 1,5-2 godziny zanim skrzydła młodego osobnika wyschną, zesztywnieją i rozprostują się na tyle, aby owad mógł odlecieć. Poza nielicznymi wyjątkami maksymalna długość życia postaci imago wynosi 2 miesiące. O ważkach pisałem także tu: http://www.multihobby.net/?p=191
Archiwum kategorii: Owady
Ważki (Odonata). Przeobrażenie, cz. I
Każdy posiadacz oczka wodnego na pewno zetknie się z larwami lub postaciami dorosłymi ważek (Odonata). Te niezwykle ciekawe, przepięknie ubarwione i stosunkowo duże owady dzielą się (w zależności od budowy skrzydeł) na równo- (Zygoptera) i różnoskrzydłe (Anisoptera). Niedawno udało mi się sfotografować fascynujący proces przeobrażenia u gadziogłówki pospolitej (Gomphus vulgatissimus). Niektóre gatunki ważek mają bardzo oryginalne nazwy, np.: gadziogłówka zwyczajna, świtezianka błyszcząca, świtezianka dziewica, pironóg nadwodnik, husarz władca, miedziopierś zielonawa, łątka dzieweczka, pałątka pospolita, szablak krwisty, łunica itp. Największą ważką występującą w Polsce jest różnoskrzydła żagnica wielka (Aeshna grandis), której rozpiętość skrzydeł dochodzi do 11 cm. Cechą charakterystyczną ważek są bardzo duże, kolorowe oczy złożone, osadzone na równie dużej, ruchliwej głowie oraz segmentowany, długi i cienki (zwykle) odwłok. Doskonałą zwinność podczas lotu oraz szybkość (do 15 m/s) ważki zawdzięczają dwóm parom skrzydeł, którymi machają w górę i w dół, przy czym każda z par pracuje niezależnie i na przemian (owady nie mogą ich składać). Ważki należą do bardzo wytrwałych lotników – w upalne dni mogą latać nawet ponad 2 godziny. Zazwyczaj przemieszczają się (we wszystkich kierunkach, w tym również do tyłu) na wysokości nie większej niż korony wysokich drzew, a niektóre gatunki opanowały lot wiszący. Dorosłe ważki oddychają za pomocą przetchlinek zlokalizowanych na tułowiu i odwłoku. Nimi powietrze dostarczane jest następnie do tchawek. U rodzaju Anisoptera występuje tzw. skrzele rektalne, które tworzą skrzelotchawki zlokalizowane w odwłoku w odwłoku w jelicie tylnym. Larwy oddychają podobnie jak Anisoptera z tym, że u larw ważek równoskrzydłych na końcu odwłoka widoczne są trzy liściaste skrzelotchawki zewnętrzne, które oprócz pobierania tlenu rozpuszczonego w wodzie (dyfuzja) pomagają im również w pływaniu. c.d.n.
