Para młodych tarlaków – samiec powyżej

Gatunek o tzw. ciągłym cyklu rozrodczym. Dojrzałość płciową osiąga w wieku 2-2,5 miesiąca. Od tego czasu ryby są w stanie mniejszej lub większej gotowości rozrodczej, o ile zapewni im się optymalne warunki środowiskowe. Godujący samiec staje się pobudzony i żywiołowo (bywa, że napastliwie zaleca się do samic). Jeśli samców jest w zbiorniku więcej, wówczas może dochodzić między nimi do utarczek o rewiry lęgowe (zwykle niegroźnych).

Dorze zarośnięty roślinnością zbiornik tarliskowy

Jeśli w zbiorniku zespołowym zauważymy, że samiec bardziej adoruje którąś z samic (najlepiej, aby było ich z nim kilka), a ona nie ucieka przed nim w panice (tzn. może uciekać, ale po chwili wraca, bądź oddala się tylko nieznacznie), to taką parę należy przełożyć do oddzielnego akwarium na tarło. Jeśli zaś konkretne dwa tarlaki nie mają się ku sobie, to dobrze jest na 7-10 dni rozdzielić je według płci i obficie karmić żywym pokarmem (larwy komarów, wodzienia, ochotki i rureczniki). Do tarła przeznaczamy ikrzyce z najbardziej wypukłym brzuszkiem oraz najintensywniej wybarwionego mleczaka

Sympatyzująca ze sobą para ryb to najlepsza gwarancja udanego tarła

Dla pary ryb lub samca i dwóch samic (bo nierzadko mleczak adoruje kilka ikrzyc jednocześnie) przeznaczamy zbiornik o pojemności około 40 l. Dno pokrywamy cienką warstwą średnio grubego, wygotowanego żwirku (czasami ryby trą się wprost na nim). Należy użyć wody o odczynie obojętnym, umiarkowanie twardej (do 15°n), której temperaturę ustalamy na około 25°C (obserwowałem tarło i przy 20ºC). Najlepszym substratem dla ikry są kępy miękkolistnych roślin, a szczególnie mchów (w tym kule gałęzatki), wywłócznika lub moczarki. Nie muszą one pokrywać całego dna, ale jego większość.

Podniecony samiec strzeże swego rewiru przy bucefalandrach

Część roślin typu moczarka, wywłócznik lub rogatek może swobodnie unosić się po powierzchni, choć zamiast nich lub dodatkowo warto wprowadzić 2-3 egzemplarze o gęstej sieci korzeni (np. pistia rozetkowa). Często bowiem także na nich składana jest ikra. Można także użyć pęczków włóczki/przędzy syntetycznej (także w postaci tzw. mopów, zawieszonych w toni na pływaku z korka lub plastikowej buteleczki). Korzeń i 1-2 kamienie polepszają dobrostan tarlaków i także stanowią dobrą osłonę do składania ikry.

Trójka tarlaków na tarlisku

W zbyt małym i źle urządzonym (skąpa roślinność) zbiorniku hodowlanym samiec może zagonić samicę (zwłaszcza niedojrzałą, młodą) na śmierć. W przeszłości przedzielałem tarlaki szybą na 1-2 dni. Dziś jednak nie stosuję tej metody i wolę od razu rozproszyć ewentualną natarczywość samca i dać mu jeszcze jedną samicę. Jednak gdy zauważę, że para tarlaków zajmuje się tylko sobą, szybko odławiam zbędną samicę.

Samiec płynie za samicą w gąszcz roślinności

Samiec adoruje samicę wykonując przed nią wahadłowe ruchy ciałem, trzęsąc nim i prężąc płetwy. Gdy uda mu się przycisnąć bokiem do ciała partnerki, ryby drżąc w podnieceniu na moment kilkakrotnie przywierają do substratu i uwalniają swe gamety. Samiec wygięty esowato stara się nakryć swą płetwą grzbietową tylną część ciała ikrzycy (nie zawsze mu się to udaje). Zbliżenia mają miejsce głównie wśród roślinności, ale także wprost na podłożu, przy gąbce filtra, korzeniu, kamieniu itp.

Tu samiec stara się zepchnąć samicę w roślinność

Jaja są przezroczyste, przytwierdzają się do substratu za pomocą kleistej nici, niektóre opadają na dno. Jedna, dobrze wyrośnięta i prawidłowo żywiona ikrzyca składa zwykle nie więcej niż 100 jaj. Jeśli ryby zostały wcześniej rozdzielone według płci, to tarło ma zwykle intensywniejszy przebieg, a samica pozbywa się prawie całego zapasu dojrzałej ikry w ciągu kilku godzin. W innym wypadku tarlaki można zostawić na tarlisku przez 2-3 dni lub do momentu, gdy samiec zaczyna na dobre przeganiać partnerkę lub przez dłuższy czas nie dochodzi już do zbliżeń.

Tuż przed zbliżeniem tarlaków

Tarlaki mogą zjadać jaja. W opracowaniach niektórych autorów można przeczytać, że samiec na kilka dni przejmuje opiekę nad ikrą w miejscu jej złożenia i wachluje nad nią płetwami piersiowymi (obserwacje głównie w warunkach naturalnych). W moim akwarium tarliskowym takiego behawioru ryb nigdy nie zaobserwowałem. W tym ostatnim, ze względu na fakt, iż akty płciowe mogą przebiegać w różnych miejscach w zbiorniku, może jedynie wystąpić sytuacja, że samiec jeszcze przez jakiś czas po tarle będzie pływał nerwowo nad dnem.

Ta para odbywała tarło pod liśćmi bucefalander, na rzadkim mchu rozłożonym na żwirze

Ma się wtedy wrażenie, że patroluje on i chroni swoje terytorium. Nie dochodzi tu jednak do konkretnej formy opieki nad ikrą z jego strony, jaką znamy np. u ryb pielęgnicowatych. Gdyby znalazła się tu jakaś obca ryba, to niewątpliwie zostałaby z impetem przegoniona (czasami jednak samica jest dobrze przez samca tolerowana, a bywa, że nie zwraca on na nią większej uwagi). Większość  mleczaków traktuje złożone jaja obojętnie lub je wyjada. Wodę na tarlisku należy obniżyć do 13-15 cm i delikatnie przez cały czas napowietrzać.

Dorosłe mogą zjadać jaja, zwłaszcza samica

W zależności od temperatury wody larwy wylęgają się najczęściej po około tygodniu (w chłodnej wodzie inkubacja jaj może trwać nawet ponad 10 dni). Początkowo narybek, który mierzy około 4-5 mm jest bardzo płochliwy i porusza się skokami. Ma również spore kłopoty z napełnieniem powietrzem atmosferycznym pęcherza pławnego, zwłaszcza gdy przebywa w głębszej wodzie (stąd obniżka jej poziomu po tarle). Po około 2-3 dniach młode rybki zaczynają swobodnie pływać i pobierać pokarm.

Tarlaki można zostawić na tarlisku przez 2-3 dni

Moim jednak zdaniem pierwszy pokarm należy im podać już na drugi dzień po wylęgu. Najlepszy na pierwsze 4-5 dni jest bez wątpienia tzw. pył, czyli larwy oczlików, wrotki oraz pierwotniaki (te ostatnie wyhodowane na przykład z preparatu Protogen). Ewentualnie można próbować odchowu na preparatach typu liquid. Dodatkowo do akwarium zalecam dolewanie tzw. zakwitłej wody z zielenicami. Potem przechodzimy na najdrobniejsze larwy solowca, a w następnej kolejności – węgorki „mikro”, najdrobniejszy zooplankton i rozkruszony pokarm suchy.

Kolejna próba zbliżenia się samca do partnerki

Wzrost narybku jest nierównomierny. Należy go przeto segregować według wzrostu (inaczej możliwy jest kanibalizm). Około 4-tygodniowe rybki przenosimy do większego zbiornika ze świeżą, ale odstaną i filtrowaną wodą. Zaleca się trzymać młode, rosnące osobniki w niższej temperaturze wody (19-21ºC) ze względu na późniejsze ich dojrzewanie, a tym samym lepsze wyrośnięcie.

Na zdjęciu młode tarlaki – samica poniżej

Początkowo narybek przypomina ubarwieniem samicę. Na ciele widnieje nawet charakterystyczna plama przy zakończeniu płetwy grzbietowej, która potem zanika u zaczynających wybarwiać się samców. Z chwilą, gdy można odróżnić płeć (wiek około 2 miesięcy) samce powinny być oddzielone od samic (przedwczesne tarło nie jest korzystne dla ryb). Do rozrodu nadają się najlepiej osobniki po ukończeniu 5-6 miesięcy życia.

O chowie jordanelki florydzkiej pisałem tu:

„Jordanelka Florydzka. Chów”

Dorosły samiec z charakterystycznym „garbem” za głową

Ta ciekawa, dorastająca do 5,5 cm ryba zwana też jordanellą florydzką należy do rodziny karpieńcowatych (Cyprinodontidae). W swojej ojczyźnie zasiedla wody (słodkie i słonawe) stanu Floryda – na południe od dorzecza rzek Św. Jana i Ochlocknee w USA. Gatunek ten ma wygląd cokolwiek groźny (wygrzbiecone ciało, tzw. żabia głowa i dość duży pysk). Generalnie ciało jordanelek jest krępe, zwarte i mocne.

Żywy pokarm jest szczególnie chętnie zjadany przez jordanelki

Nazwa gatunku w języku angielskim brzmi: Flagfish lub American Flagfish. Wzięła się ona stąd, że u samca około 10 poziomych rzędów tworzą kropeczki na przemian – czerwone i seledynowe. Przypomina to nieco gwiazdy i pasy na narodowej fladze USA (dla wielu jednak to sprawa dyskusyjna). Starszy samiec ma także większe płetwy grzbietową i odbytową (bywa, że są one czerwone) oraz mniejszy lub większy „garb” za głową.

Dorosła samica – widoczna czarna plamka z tyłu płetwy grzbietowej

Samice są nieco mniejsze, bardziej zaokrąglone w partii brzusznej i znacznie skromniej ubarwione – szaro-srebrzysto-zielone. U samicy na końcu płetwy grzbietowej występuje dodatkowo charakterystyczna czarna plama. Ma ona też nieliczne niebieskie cętki. U obydwu płci występuje ponadto czarna plamka pośrodku tułowia. A zatem dorosła samica ma dwie czarne plamy -na ciele i płetwie grzbietowej, a samiec jedną – tylko na ciele 🙂

Para dorosłych osobników – samiec z prawej

Możliwy jest chów jordanelek w akwarium towarzyskim, o ile właściwie dobierzemy obsadę. Ryba ta ma dość łagodne usposobienie (poza okresem okołotarłowym), ale zdarzają się osobniki z natury wojownicze, mające tendencję do podskubywania wydłużonych płetw innym taksonom (rzadko). Często w nowym zbiorniku, na początku aklimatyzacji, omawiane ryby są płochliwe – chowają się wśród roślinności i z rzadka tylko z niej wypływają w czasie karmienia.

Samica – jej piękno także jest niezaprzeczalne

Przestraszone niejednokrotnie wyskakują z akwarium, stąd trzeba zawsze szczelnie je przykryć. Generalnie jednak jordanelki to ryby bardzo żywotne i odporne. Niemniej w nieodpowiednich warunkach środowiskowych szybko pogarsza się ich kondycja. W sklepach zoologicznych nagminnie widuję osobniki z poskładanymi płetwami, chwiejące się na boki, apatyczne, z przytłumionymi barwami. To wynik niewłaściwej ich pielęgnacji (często już na etapie hurtowni).

Mimo niskich wymagań środowiskowych dobrostan jordanelek w akwarium jest często zaburzony

Jordanelki nie wymagają dużych zbiorników. Samca i 2-3 samice można utrzymywać w 60-80 l akwarium, najlepiej gatunkowym. Należy obsadzić je różnorodną roślinnością (w tym pływającą), udekorować korzeniami i kilkoma kamieniami. Jako podłoża używamy drobnego żwirku o ciemnej barwie. Parametry fizyko-chemiczne wody są bez znaczenia – gatunek bardzo plastyczny, potrafiący dostosować się do niemal każdych warunków z wyjątkiem oczywiście skrajnych.

Jordanelki są dość spokojne i towarzyskie – na zdjęciu pięknie wybarwiony dorosły samiec

Najodpowiedniejsza jednak wydaje się być woda średnio twarda o odczynie lekko kwaśnym do lekko zasadowego (pH 6,5-8,5). Można dodać do niej soli niejodowanej w proporcji łyżeczka od herbaty na 20 l. Optymalna zaś temperatura wody to 23-25ºC, ale omawiane ryby bez szkody dla zdrowia okresowo znoszą zarówno znacznie niższą (około 15°C), jak i wyższą jej ciepłotę (około 30ºC). W normalnie ogrzewanym mieszkaniu grzałka jest więc zazwyczaj zbędna. Z innych urządzeń technicznych warto zainstalować wewnętrzny gąbkowy filtr lub zawiesić na krawędzi zbiornika filtr kaskadowy (przelewowy).

Para dorosłych ryb – samiec z przodu

Jordanelki są wszystkożerne i dość żarłoczne. Najlepiej jednak smakuje im karma żywa w postaci larw owadów. Chętnie też skubią glony (w tym nitkowate), a nawet delikatne części niektórych miękkolistnych roślin (lecz zachowania takie są raczej marginalne). Niektórzy hodowcy podają im więc sporo karmy roślinnej w postaci parzonego i siekanego szpinaku, mniszka lekarskiego czy sałaty, ale w zupełności wystarcza dodatek płatkowej spiruliny.

Jordanelka florydzka (Jordanella floridae) należy do rodziny karpieńcowatych (Cyprinodontidae). Pierwotnie pochodzi z Florydy, ale została introdukowana w wielu miejscach Ameryki Północnej. Samce dorastają do 6 cm. Ryba o ciekawej biologii, rzadko u nas rozmnażana. Samice są mniejsze i skromniej ubarwione (brak czerownych i seledynowych kropek), a na zakończeniu płetwy grzbietowej posiadają dodatkową czarną plamkę. Stare mleczaki mogą posiadać garby tłuszczowe za głową. Jordanelka odznacza się łagodnym usposobieniem, ale może być zadziorna w stosunku do ryb o wydłużonych płetwach. Także samce w okresie godowym są bardzo napastliwe wobec samic, jak i rywali. Ryby te doskonale czyszczą zbiornik z glonów spędzając większą część dnia na zeskubywaniu ich ze ścianek akwarium, podłoża czy roślin. W diecie wskazany jest zatem spory udział karmy roślinnej. Zadowalają się niewielkim zbiornikiem (40-50 l), gęsto obsadzonym miękkolistną roślinnością, najlepiej jednogatunkowym. Twardość wody jest bez znaczenia, temperatura 20-25°C i pH 7-7,5. Wskazane regularne podmiany wody (do 20%/tydzień).

Wielu hodowców zaleca utrzymywać młode, rosnące osobniki w niższej temperaturze ze względu na późniejsze ich dojrzewanie, a tym samym lepsze wyrośnięcie. Osobniki dopuszczone do rozrodu zbyt wcześnie są zwykle mniej wydajne, a żywotność potomstwa wyraźnie się obniża. Jordanelka jest gatunkiem fitofilnym, o ciągłym cyklu rozrodczym. Samica składa zwykle 100-150 jaj. Bywa, że samiec opiekuje się ikrą, ale z reguły zjada wylęgające się larwy. Rozród można przeprowadzać parami, ale najlepiej trójkami z przewagą samic. Aby osiągnąć najbardziej zadowalające wyniki hodowlane należy na około 2 tygodnie przed planowanym tarłem rozdzielić osobniki rodzicielskie według płci i obficie karmić żywym pokarmem (larwy owadów, rureczniki).

Dno zbiornika tarliskowego o pojemności około 30 lpokrywamy cienką warstwą średnio grubego, wygotowanego żwirku. Najlepszym substratem dla ikry są kępy mchu (np. jawajskiego) lub inne gatunki miękkolistne (wywłócznik, kabomba, rogatek), które powinno się umieścić w luźnych kępach. Wskazane są także rośliny pływające o rozbudowanych systemach korzeniowych (pistia rozetkowa, limnobium gąbczaste). Woda średnio twarda (9-12°n), o temperaturze 25-26°C i pH 7.

Na tarlisku tarlaki powinny przebywać kilka dni (do 5). Samca zwykle odławiamy wraz z samicą, gdyż tylko nieliczne osobniki podejmują staranną opiekę na d ikrą. Po około 6 dniach pojawiają się larwy. Żerować zaczynają po kolejnych 2-3 dniach. Początkowo narybek, który mierzy około 4-5 mm jest bardzo płochliwy i porusza się skokami. Ma również spore kłopoty z napełnieniem powietrzem atmosferycznym pęcherza pławnego, zwłaszcza gdy przebywa w głębszej wodzie (po tarle obniżamy jej poziom do15 cm). Najlepszym pierwszym pokarmem jest „pył”. Hodowcy z USA stosują zwykle pierwotniaki lub Liquifry, a dopiero na 3-4 dzień przechodzą na larwy solowca. Dodatkowo do akwarium z narybkiem trzeba często dolewać tzw. zielonej wody (zielenice).

W intensywnie prowadzonej hodowli substrat wraz z ikrą przenosi się co 1-2 dni do oddzielnego lęgnika wypełnionego wodą o identycznych parametrach fizyko-chemicznych. Trzeba pamiętać, aby za każdym razem używać osobnego zbiornika inkubacyjnego, gdyż w przeciwnym razie będący w różnym wieku narybek może się nawzajem pożerać. Niekiedy ryby są tak spragnione tarła, że odbywają je bardzo gwałtownie, a samice pozbywają się całego zapasu ikry już pierwszego, a najdalej drugiego dnia po połączeniu z samcem. Nie ma wtedy potrzeby dalszego pozostawiania ich na tarlisku. Zdarza się, że dobrze wyrośnięta i prawidłowo żywiona ikrzyca może złożyć ponad 300 przezroczystych jaj.

Para ryb – samiec z przodu

Para – samica u dołu

Samica – żywy pokarm najlepiej stymuluje do rozrodu

Samiec – widoczny garb tłuszczowy za głową

Samiec jest barwniejszy i większy

Młody samczyk