Pancerzowiec ten zwany jest również czerwonym rakiem bagiennym, a w języku angielskim, najczęściej: Red Swamp Crawfish. Jego pierwotną ojczyzną jest Ameryka Północna (środkowo-południowe obszary USA i półn.-wsch. Meksyk). Jednak jako gatunek wysoce inwazyjny rozprzestrzenił się na inne kontynenty (Afryka, Azja, Europa, Am. Poł.). Dorasta do około 12 cm, osiąga masę ciała 50g i żyje do około 5 lat.

W Europie zasiedla nie tylko cieplejsze kraje jak Portugalia, Hiszpania (tu pojawił się najwcześniej, bo już w 1973 r.) czy Włochy, ale także te o chłodniejszym klimacie: Wielka Brytania, Niemcy, Szwajcaria, Holandia. Niestety w Polsce stwierdzono dwa jego stanowiska w naturze – w okolicach Warszawy i Krakowa. Podobnie jak rak pręgowaty (Orconectes limosus) przenosi pasożytniczego grzyba Aphanomyces astaci, wywołującego dżumę raczą, na którą sam jest odporny.

Forma dzika jest barwy ciemnoczerwono-brązowej z mniej lub bardziej czarnym, chropowatym od wyrostków karapaksem. W niewoli wyhodowano szereg odmian barwnych, m.in.: białą, czerwoną, pomarańczową, niebieską, dwubarwną. Skorupiak ten ma bardzo duże zdolności regeneracyjne członków ciała. Bez wody żyje dopóki dopóty jego skrzela pozostają wilgotne.

Płeć raków można odróżnić już u bardzo młodych, około 1,5 cm osobników (lepiej użyć tu lupy). U samicy widać parzyste ujścia jajowodów zlokalizowane na nasadach trzeciej pary odnóży krocznych. Ponadto pod odwłokiem, między ostatnią i przedostatnią parą wspomnianych odnóży znajduje się torebka nasienna (annulus ventralis), mająca postać niewielkiego wybrzuszenia, które jednak nie zawsze jest dobrze widoczne. W nim przechowywane są pakiety nasienia (spermatofory), zwykle przez jakiś czas zanim raczyca zacznie składać jaja (maksymalnie do około miesiąca). Gdy jest na to gotowa na ostatniej parze odnóży odwłokowych (uropodia), tworzącej płetwę ogonową pojawiają się jasne, zwykle kremowe plamy.

U samca z kolei widać parzyste ujścia nasieniowodów zlokalizowane na nasadach ostatniej pary odnóży krocznych. Ponadto u nasady odwłoka (pomiędzy ostatnią parą odnóży krocznych i przedostatnią odnóży pływnych) widoczne są odnóża kopulacyjne, mające inny wygląd – zbiegają się one ku sobie i dalej układają równolegle w kierunku dogłowowym. Osobiście przypominają mi one dwa odwrócone od siebie kije hokejowe 🙂 Cechy dodatkowe różniące obie płci, to – u samca: kolce na nasadach odnóży krocznych (ułatwiają przytrzymywanie samicy w czasie kopulacji), a u samicy – szerszy odwłok (pod nim musi zmieścić się znaczna liczba jaj) oraz krótsze i mniejsze szczypce.

Zwierzę bardzo plastyczne i odporne na niekorzystne czynniki środowiskowe, aktywne całodobowo, ale dość powolne. Można chować go pojedynczo, parami, systemem haremowym lub w liczniejszej grupie. Na jednego raka należy przeznaczyć co najmniej 50 l wody. Zbiornik musi być zawsze szczelnie przykryty, gdyż skorupiaki te to mistrzowie ucieczek.

W akwarium niezbędne są różnorodne kryjówki (groty, kamienne jazy, rurki, kokosy, doniczki, korzenie itp.). Woda powinna być dobrze filtrowana i natleniona oraz raz w tygodniu podmieniana w objętości 20-30%. Oświetlenie znacznie stonowane przez roślinność pływającą, a podłoże piaszczyste lub ze żwirku o łagodnych krawędziach. Optymalny zakres temperatury wody to 20-27ºC.

W grupie raków ustala się hierarchia, a dominant ma zwykle najokazalsze szczypce. Wpuszczając do zbiornika nowego osobnika trzeba liczyć się ze wzmożoną agresją pozostałych (zwierzę terytorialne). Najlepiej jest zatem łączyć ze sobą jak najmłodsze raki, aby od małego akceptowały się wzajemnie.

Rak ten może niszczyć niektóre rośliny, przy czym niekoniecznie je zjada – często po prostu odcina kawałkami, szatkuje, ucina na równi z podłożem itp. Stosunkowo bezpieczne są rośliny swobodnie pływające po powierzchni wody. Także silne egzemplarze o mocno twardych, skórzastych liściach, jak np. anubiasy są przeważnie bezpieczne.

Generalnie nie atakuje zdrowych ryb i krewetek, zwłaszcza gatunków ruchliwych i zwinnych. Niemniej ryba zapędzona w kryjówkę, np. do muszli, groty itp., po odcięciu jej drogi ucieczki, może zostać, zwłaszcza w nocy, pochwycona, zabita i pożarta. Także gatunki powolne o wydłużonych płetwach (np. welony, skalary) są często atakowane (łapane szczypcami za płetwy).

Oportunistyczny wszystkożerca. Zjada zarówno pokarmy pochodzenia zwierzęcego (zwłaszcza osobniki młodociane), jak i roślinnego, w tym mrożony, żywy, jak i tonący suchy, a także nietypowy typu: rybie mięso, gotowane i surowe warzywa itp. Co jakiś czas podajemy także sparzone liście dębu, buku lub migdałecznika. Nie gardzi padliną, ślimakami, glonami i detrytusem. Jest też kanibalem.

Linienie odbywa się tym częściej, im młodszy jest rak – młode osobniki mogą przechodzić wylinkę co 1-2 tygodnie. Dzięki temu bardzo szybko rosną. U starszych zrzucanie starego pancerza ma na celu przede wszystkim regenerację uszkodzeń (po 2-3 wylinkach utracone członki wracają do swych pierwotnych rozmiarów za wyjątkiem szczypiec, które na ogół pozostają mniejsze od pierwotnych), a w naturze także pasożytów.

Liniejący rak kładzie się na boku, a na końcu procesu robi szybkie zrywy płetwą ogonową i ostatecznie wyślizguje się ze starego pancerza (po tym przez jakiś czas leży jeszcze na boku). Do stwardnienia nowej powłoki ciała niezbędny jest węglan wapnia, który jeszcze przed rozpoczęciem linienia tworzy się (w postaci dwóch półkolistych tworów) w jednym z żołądków raka (przednim), a następnie jest stopniowo przez organizm trawiony. Uwolniony zeń wapń osadza się rychło w nowym pancerzu.

Procambarus clarkii jest najczęściej hodowanym przez człowieka gatunkiem raka ze względu na szybki wzrost i smaczne mięso (jego produkcja pokrywa do 90% światowej konsumpcji raków). Często jednak ucieka z niewoli (niezabezpieczone fermy) stając się obcym gatunkiem inwazyjnym. Jest niezwykle odporny na niekorzystne warunki środowiskowe.

Doskonale znosi niedobór tlenu w wodzie (>3 ppm), wysokie (>35ºC) i niskie (do życia wystarcza mu już 13ºC) jej temperatury, a także zasolenie (do 35 ppt), wahania odczynu (pH 5,8-10) i zanieczyszczenia chemiczne. Potrafi głęboko zakopać się w norze pod brzegiem lub mule dennym w przypadku wyschnięcia lub zamarznięcia zbiornika. Pamiętajmy, że raków tych, ani jakichkolwiek innych (np. marmurkowych) pod żadnym pozorem nie wolno wypuszczać do naturalnych siedlisk!

UWAGA!: Rak luizjański [tak samo jak rak marmurkowy (Procambarus virginalis)] jest obecnie (rok 2020) gatunkiem prawnie ograniczonym! Wraz z mocą rozporządzeń i unijnej listy inwazyjnych gatunków obcych zagrażających środowisku naturalnemu i gospodarce człowieka, które weszły w życie kolejno w 2011 i 2016 r., jego przetrzymywanie (chów), rozmnażanie, hodowla, wprowadzanie do obrotu i zbywanie, a co gorsza uwalnianie do środowiska naturalnego na terenie Polski i UE są bezwzględnie zabronione. Grozi za to kara w wysokości kilku tysięcy złotych. Pamiętajmy o tym, bowiem raki te uwolnione do środowiska naturalnego Polski stanowią niebywałe zagrożenie dla miejscowej ichtiofauny, jako gatunki wysoce inwazyjne! Są śmiertelnym zagrożeniem dla bioróżnorodności naszych wód!

Ale spokojnie – jeśli w/w gatunki raków miałeś w swoim akwarium to na mocy prawa unijnego możesz je utrzymywać dalej aż do ich naturalnej śmierci. Musisz być jednak odpowiedzialny i nie wypuszczać ich do lokalnych wód, nie przekazywać dalej, nie sprzedawać innym hodowcom, nie rozmnażać – to bardzo ważne! Pamiętaj o tym, aby nie kupować nowych osobników oraz o tym, by informować osoby nieświadome tego problemu. Dziękuję. Jeśli masz pytania związanie z rakami inwazyjnymi i innymi gatunkami obcymi, decydujesz się na rezygnację z ich dalszej hodowli, możesz zapytać o pomoc specjalistę z inicjatywy Łowca Obcych, https://www.facebook.com/LowcaObcych/LowcaObcych/

Więcej o raku luizjańskim można przeczytać w artykule mojego autorstwa jaki ukazał się na łamach Magazynu Akwarium: 2019, 4 (176), s. 90-97, www.magazynakwarium.pl